Medeniyetler metinler üzerine kurulur ve yükselir. Her edebî metin oluşturulduğu dinî, kültürel, sosyal ve tarihsel zeminin izlerini taşır. Yazar, kendisine gelene değin şekillenen ve dönüşen dilin imkânlarını bu zeminin verimleriyle besleyerek edebî ürün ortaya koymakla üzerine düşen sorumluluğu yerine getirir. Ne yazıldığı veya daha açık ifadeyle metinin neyi anlattığı okuyucu ve araştırmacı olarak bizlerin uhdesindedir. Nitekim nesiller ve yüzyıllar boyunca yazılan sözlükler, şerhler ve tercümeler metinin neyi anlattığı hususunda sorumluluk hissedenlerin çabalarıyla şekillenmiştir. Metni anlama çabası bugün için de nihayete ermiş değil. Gelinen noktada hemen her edebî metnin bir sözlüğünün hazırlanması lüzumu da ortada… İşte bu sorumluluk bilinciyle 2015 senesinde Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü (TEBDİZ) ile başlanılan Türkçenin tarihsel sözlüğü çalışması, 2025 senesi itibarıyla 10. yılına ayak basmıştır. Türk lehçe ve şivelerinin de sisteme dâhiliyle LEHÇEDİZ’e evrilen sözlük, sayısı milyonları bulan kelime kapasitesine ulaşmış; üniversite ve kütüphanelere açılarak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. Sözlük vasıtasıyla hazırlanan 250’ye yakın yüksek lisans ve doktora tezi Türk dili ve edebiyatı çalışmalarına yeni ufuklar kazandırmıştır. Edebî metinlerin kelime ve mana dünyası çerçevesinde hazırlanan akademik çalışmalarda TEBDİZ’e ve LEHÇEDİZ’e olan atıflarla sözlük, her geçen gün değerini katlamaktadır. 10. yılını doldurduğumuz bu zaman diliminde şimdiye kadar harcanan mesai ve emekleri taçlandırmak ve Türkçenin zengin söz varlığına atıfta bulunmak temennisiyle bir armağan kitap hazırlamanın yerinde olacağı kanaati hâsıl oldu. Fikri ortaya atarak bu kanaatin oluşmasına önayak olan Dr. Enes İlhan’ı burada anmak isterim. Sonuç itibarıyla ciddi bir eleme, kontrol ve hakem süreçlerinden sonra alanında uzman hocaların kaleme aldığı toplam 50 ilmî yazı ile “LEHÇEDİZ” armağanına kavuştu.
Sayfa: /